Satyakam Jabala Information in Marathi language खूप वर्षांपूर्वीची ही गोष्ट आहे. उत्तर भारतात जबाला नावाची एक गरीब दासी राहत होती. तिला सत्यकाम नावाचा मुलगा झाला. ती आपल्या मुलाला मोठ्या लाडा, प्रेमाने वागवत असे व मुलासाठी दिवसभर काबाडकष्ट करीत असे. जबाला ही गरीब असून ती प्रामाणिक होती. त्याचप्रमाणे तिने आपल्या मुलाला सुद्धा सत्य, प्रामाणिकपणाचे संस्कार दिले होते.
Satyakam Jabala Information in Marathi language | सत्यकाम जबाला
सत्यकाम जाबाल हे एक भारतीय प्राचीन आचार्य आहेत. त्यांच्या आईचे नाव जबाला होते. जबाला ही एक वेश्या होती, तिला आपल्या मुलाचा बाप कोण आहे, हे सुद्धा माहित नव्हतं. तसंच तिला गोत्र ही माहित नव्हतं? परंतु तिचा मुलगा जबाला हा ब्रह्मज्ञानी कसा झाला. त्यांची कथा छांदोग्योपनिषदात आलेली आहे. याच्या विषयी माहिती पाहूया.
जबाला ही महिला जंगलात राहत होती. तीला सात-आठ वर्षाचा मुलगा सत्यकाम होता. त्याच्या शिक्षणासाठी ती त्यांना घरीच सत्य व प्रामाणिक ते चे धडे देत होती. जबाला आणि सत्यकाम या दोघांना दुसरे कोणीच नव्हते सत्यकामला पाहून ती क्षणभर सर्व काही विसरत असे. एवढ प्रेम तिच्या मुलावर करत होती. त्यावेळी ती आपल्या मुलाला शिक्षण घेण्यासाठी दूरच्या रानात ऋषींकडे पाठवायचे हा विचार तिच्या मनात आला आणि सत्यकामांमध्ये सुद्धा शिक्षण घेण्यासाठी खूप उत्साह होता म्हणून त्याने आईला विचारले आता मी जंगलात शिक्षणासाठी जात आहे.
परंतु गुरुकुलात ब्रह्मचार्‍याने राहून विद्या संपादन करावी अशी इच्छा सत्यकामची असल्यामुळे सत्यकामने आपल्या आईला माझे गोत्र काय? असा प्रश्न विचारला कारण त्याचे गोत्र माहित आहे. त्याचे उपनयन करुन आचार्यांना त्याला विद्या द्यायची असा त्या काळात शिष्टाचार केला होता. जबाला आपल्या पुत्राला म्हणाली, “तू कोणत्या गोत्रात जन्मला हे मला माहित नाही. तुझा पिता कोण हे ही मला माहित नाही. माझ्या तरुणपणी मी परिचारिका होते तेव्हा तुझा जन्म झाला. माझे नाव जबाला आणि तुझे सत्यकाम त्यामुळे तू आपले नाव सत्यकाम जबाल असे सांग.”
त्यानंतर सत्यकाम गुरूच्या शोधात निघाला. जंगलात भटकत राहिला आणि गौतम ऋषीच्या आश्रमात पोहोचला. त्यावेळी बरीच राजपुत्र ब्राह्मण कुमार हे गौतम आश्चर्य यांच्याकडे शिक्षण घेण्यासाठी आले होते. सत्यकाम घाबरला आणि संकोचून आश्रमात दाखल झाला. त्याने पाहीले की, आश्रमामध्ये अनेक तेजस्वी कुमार, स्नान करून, राख लावून आणि लांब खुले केस त्यांच्या पाठीवर सोडत वेदांचे पठण करीत होते. ऋषी गौतम सुद्धा ध्यानस्थ बसले होते. सत्यकाम निर्भयपणे पुढे गेला.
एका गरीब मुलाने आश्रमात प्रवेश करून गुरुजींकडे जाताना पाहून शिष्य ओरडू लागले. अहो, बघा एक शूद्र मुलगा आश्रमात शिकण्यासाठी आला आहे. असे हास्यास्पद शब्द सत्यकामाच्या कानी पडले. परंतु ऋषीने डोळे उघडले आणि सर्वत्र शांतता पडली. एका क्षणात संपूर्ण आश्रमात शांतता झाली व ऋषींनी त्याला विचारले तुला काय पाहिजे? तेव्हा सत्यकाम हळू आवाजात म्हणाला, “मला तुमच्याकडून शिक्षा घ्यायची आहे.” त्यावर गौतम ऋषींनी त्याला त्याचे गोत्र विचारल्यावर त्याने आईने सांगितले होते, तेच आचार्यांना सांगितले. सत्यकामाने खरे तेच सांगितल्यामुळे, आचार्य त्याच्यावर प्रसन्न झाले आणि त्यांनी सत्यकामाचे उपनयन करुन त्यांना आपला शिष्य करून घेतले.
त्यानंतर त्यांनी त्याला कृश झालेल्या म्हणजे अशक्त अशा 400 गाई दिल्या आणि जंगलात चरण्यासाठी जाण्यास सांगितले. तेव्हा त्या गाई चरण्यासाठी सत्यकाम अनेक वर्ष जंगलात राहिला व गाईची सेवा केली तसेच तिथे अनेक वर्ष केवळ कंद मुळावर आपली उपजीविका करून त्याने त्या गाईचे पालन केले. यथावकाश त्या गायींची संख्या वाढवून ती एक हजार झाली. त्यानंतर एके दिवशी त्याच्याकडचा एक बैल त्याच्या पुढे आला. वायुदेव त्याच्या शरीरात शिरला. ज्यामुळे त्याने शेपटी उंच केली आणि शिंगाने जमीन खोदताना उडी मारण्यास सुरुवात केली.
बैल मानवी आवाजात म्हणाला, “सत्यकाम!” हा चमत्कार पाहून सत्यकाम नम्रतेने म्हटले, देवा सांगा. बैल म्हणाला, “आमची संख्या आता 1000 झाली आहे. आता आम्हाला गुरुजीकडे घेऊन जा. त्यापूर्वी मी तुम्हाला थोडे ज्ञान देतो. मी तुझ्या सेवेत समाधानी आहे. बैलाच्या रूपाने फक्त वायुदेव थेट बोलत होते. त्यांनी सत्यकामला ईश्वरी ज्ञानाचा चौथा भाग उपदेश केला. ते म्हणाले, सत्यकाम प्रकाशाच्या या चार दिशांनी देवाचा भाग आहे. आता अग्नीचा देव तुला पुढील ज्ञान देईल. वारा सर्व दिशेने फिरतो म्हणूनच त्याला हे ज्ञान आहे.
दुसऱ्या दिवशी पंडित देवतांच्या आज्ञेनुसार सत्यकाम गाई घेऊन आश्रमाकडे निघाला वाटेत संध्याकाळ झाली मग त्याने गाईंना बांधले. अग्नी पेटवली व त्यात सामंत वाचण्यास सुरुवात केली. अग्नी प्रसन्न झाला आणि म्हणाला, “सत्यकामा मी तुला देवाच्या ज्ञानाचा चौथा भाग सांगतो.” सत्यकाम म्हणाला की,” देवा सांगा”
अग्नी म्हणाले समुद्र पृथ्वी वायू आणि आकाश हे देवांचे अवयव आहेत. आपल्याला अधिक ज्ञान देईल व म्हणाले की, पुढचे ज्ञान तुम्हाला पाणबुडी पक्षी सांगेल. त्याच्या स्वरूपात सूर्य बोलत होता. सूर्य आकाशात उडणाऱ्या सोन्याच्या माण्यासारखा आहे. दुसऱ्या दिवशी संध्याकाळी सत्यकामाने गाईंना बांधले व तितक्यात तिथे उडणारा एक पक्षी उडून आला आणि म्हणाला, “सत्यकाम मी तुला देव ज्ञानाचा चौथा भाग सांगतो.
पवन देवतेने या पक्षाचे रूप धारण करून सत्यकामाला माहिती सांगितली. त्यानंतर पानबुडी पक्षी आला आणि म्हणाला, “आत्मा, डोळे, कान आणि मन देवाचा एक भाग आहेत. प्रत्येक जीव देवाचा भाग आहे. अशाप्रकारे सत्यकामाला बैल, वायू, अग्नी, हंस आणि मग्दु यांच्या कडून ब्रह्मज्ञान मिळाले. सत्यकाम पूर्णज्ञानी झाल्यानंतर आश्रमात पोहोचला. या प्रत्येकाने चार ब्रह्मपदाचे ज्ञान सत्य कामास दिले. हे ज्ञान घेऊन आलेला सत्यकाम आपल्या हजार गाईसहज आश्रमात येताच. त्याला आश्चर्याने प्रेमाने हाक मारून म्हटले, तू मला ब्रह्म -ज्ञासारखा दिसत आहेस. तुला ब्रह्म उपदेश कोणी केला? त्यावर सत्यकाम म्हणाला मनुष्य व्यतिरिक्त अन्य जीवांनी मला ब्रह्म उपदेश केला असे सांगू लागला.
मात्र त्याने आपल्या गुरूला नम्रपणे म्हटले, “परंतु आपण श्रेष्ठ आहात. आपण माझी इच्छा पूर्ण करू शकाल.” श्रेष्ठतम आचरण कडून प्राप्त झालेली विद्याचे श्रेष्ठतम पदावली पोहोचते. गुरूशिवाय इतरांनी उपदेश करू नये आणि शिष्याने दुसरा गुरू करू नये हा संकेताचे त्याने पालन केले. त्यानंतर आचार्यांनी तोच उपदेश त्याला पुन्हा केला. ब्रम्ह 16 कलांचे असून ते एकरस आहे. ही शिकवण त्यांनी दिली. सत्यकाम जाबाल षोडशकल ब्रह्माचा द्रष्टा झाला. सत्यकाम आपल्या ऋषीप्रमाणे इतर शिष्यांना ज्ञान देत असत त्यानंतर बरेच शिष्यांनी सुद्धा सत्यकाम कडून ज्ञान घेतले.
अशाप्रकारे सत्य काम हा एका परिचारिकेचा मुलगा असूनही ज्ञानी झाला. म्हणून जातीभेद न मानता गुरुने दिलेले ज्ञान हे अमूल्य असते यावरून आपल्याला समजते.
Satyakam jabala information in Marathi language. तुम्हाला ही माहिती कशी वाटली ते आम्हाला कमेंट करून नक्की सांगा. आमच्या आई मराठी Aai Marathi आणि अद्भुत मराठी Adbhut Marathi या ब्लॉगला अवश्य भेट द्या.