लोकमान्य टिळक मराठी निबंध Lokmanya Tilak Essay in Marathi: लोकमान्य टिळक किंवा बाळ गंगाधर टिळकांचा जन्म २३ जुलै, १८५७ रोजी रत्नागिरी (महाराष्ट्र) येथे झाला. शूरवीरांच्या कथा ऐकण्याची त्यांना फार आवड होती. ते आजोबांकडून कथा ऐकायचे. नानासाहेब, तात्या टोपे, झाशीची राणी वगैरेची गाथा ऐकून त्यांना खूप आनंद व्हायचा. त्यांचे वडील गंगाधर पंत यांचे पुण्यात स्थानांतरण झाले. ते तेथील एंग्लो-बेरनाक्युलर शाळेत शिकले.
शिक्षण
वयाच्या सोळाव्या वर्षी सत्यभामा नावाच्या मुलीशी लग्न केले तेव्हा ते मॅट्रिकचे विद्यार्थी होते. मॅट्रिकची परीक्षा उत्तीर्ण झाल्यानंतर ते डेक्कन कॉलेजमध्ये दाखल झाले. १८७७ मध्ये त्यांनी बी.ए. ची परीक्षा उत्तीर्ण केली. त्यानंतर त्यांनी कायद्याची परीक्षा उत्तीर्ण केली. बाळ गंगाधर टिळक यांच्या बालपणीचे नाव “बळवंतराव” होते. घरातील लोक आणि त्यांचे साथीदार त्याला ‘बाळ’ या नावाने हाक मारत असत. त्यांच्या वडिलांचे नाव गंगाधर होते. या कारणास्तव त्याचे नाव ‘बाळ गंगाधर टिळक’ असे ठेवले गेले.
सामाजिक कार्य
बाळ गंगाधर टिळक यांनी दोन साप्ताहिक वर्तमानपत्रे सुरू केली. एक मराठी साप्ताहिक ‘केसरी’ आणि दुसरे इंग्रजी साप्ताहिक ‘मराठा’. बाल गंगाधर टिळकांसाठी १८९० ते १८९७ पर्यंतचा काळ अत्यंत महत्वाचा होता. या काळात त्यांची राजकीय ओळख निर्माण झाली. त्यांनी वकिली करणाऱ्या विद्यार्थ्यांना मार्गदर्शन करण्यास सुरवात केली. त्यांनी बालविवाहावर बंदी घालून विधवा लग्नाला प्रोत्साहन देण्याचे आवाहन केले.
अटक आणि लेखन
टिळक हे पुणे महानगरपालिकाचे सदस्य झाले. नंतर ते मुंबई विधानसभेचे सदस्य झाले. ते बॉम्बे विद्यापीठाचे ‘फेलो’ म्हणूनही निवडले गेले. त्यांनी ‘ओरायन’ नावाचे पुस्तक लिहिले. १८९६ मध्ये आलेल्या भयंकर दुष्काळात त्यांनी पीडित शेतकऱ्यांना बरीच मदत केली. पुणे येथे रोग प्रतिबंधक कायद्याची अंमलबजावणी करण्यासाठी नेमलेल्या कमिश्नर रँड याची एका युवकाने हत्या केली. बाल गंगाधर यांनाही रँडच्या हत्येप्रकरणी अटक केली होती.
१८९७ ची ही घटना आहे. तुरुंगातच बाल गंगाधर यांनी ‘आर्क्टिक होम इन द वेदाज’ नावाचे एक अमूल्य पुस्तक लिहिले. बाल गंगाधर यांना सन १८८७ मध्ये दिवाळीच्या दिवशी तुरूंगातून मुक्त करण्यात आले होते. त्यांचा एक लेख ‘केसरी’ मध्ये प्रसिद्ध झाला – ‘देशाचे दुर्दैव’. २४ जून १९०८ रोजी त्यांना मुंबई येथे पुन्हा अटक करण्यात आली. सहा वर्षांच्या शिक्षेनंतर त्यांना भारताबाहेर पाठविण्यात आले.
निधन
जुलै १९२० मध्ये बाळ गंगाधर टिळकांच्या तब्येतीत लक्षणीय घट झाली. शेवटी १ ऑगस्ट १९२० रोजी त्यांचे निधन झाले.