निरक्षरता एक शाप मराठी निबंध Niraksharta Ek Shap Marathi Nibandh: निरक्षरता म्हणजे अक्षरज्ञान नसणे. वर्णमालेशिवाय एखादी व्यक्ती वाचन आणि लेखन करू शकत नाही. ज्या व्यक्तीला लिहिता वाचता येत नाही त्या व्यक्तीस समाजात अशिक्षित म्हणतात.
निरक्षरता एक शाप मराठी निबंध Illiteracy in India Essay in Marathi
आजच्या जगात अशिक्षित व्यक्तीची स्थिती – आजच्या जगात ज्ञान आणि विज्ञानाचे वर्चस्व आहे. साहित्य, कला, विज्ञान, इतिहास, धर्म इत्यादींची उत्तम मुद्रित पुस्तके सहज उपलब्ध आहेत. परंतु अशिक्षित व्यक्तीला त्याचा उपयोग नाही. पुस्तकांमध्ये असलेल्या अनमोल ज्ञानाचा तो फायदा घेऊ शकत नाही. वृत्तपत्रे आणि मासिके वाचू न शकल्यामुळे देश-विदेशात होत असलेल्या बदलांविषयी त्याला माहिती नसते. तो कोणालाही पत्र लिहू शकत नाही, किंवा कोणाचेही पत्र वाचू शकत नाही. लिखाण आणि वाचनाच्या बाबतीत, त्याला नेहमीच इतरांवर अवलंबून राहावे लागते.
भारतातील निरक्षरता – दुर्दैवाने, आजही भारतातील निरक्षरता साक्षरतेपेक्षा अनेक पटीने जास्त आहे. आपल्या देशातील कोट्यवधी गावे आजही निरक्षरतेच्या अंधारात बुडालेली आहेत. निरक्षर शेतकर्‍यांना आधुनिक शेती पद्धतींची माहिती नाही. शहरांमधील निरक्षर कामगारांना प्राण्यांप्रमाणे वागणूक दिली जाते. ज्या देशातील बहुतेक नागरिक निरक्षरतेने ग्रस्त आहेत, त्या देशाच्या विकासाची कल्पना कशी करता येईल?
देशातील निरक्षरता कमी होणे – अशिक्षित असल्यामुळे, देशवासियांमध्ये राष्ट्रवादाची तीव्र भावना जागृत करता येत नाही. संकुचित विचारांमुळे देशात ऐक्य आणि बंधुभाव वाढू शकत नाही. लोकांमध्ये विचारशक्तीचा योग्य विकास होऊ शकत नाही. अशिक्षित लोक तथाकथित नेत्यांच्या जाळ्यात सहजच अडकतात, अधिकारी त्याचे शोषणही करतात. निरक्षर समाजाला सर्वत्र अडखळत पडावे लागते. अशिक्षित लोकांना त्यांच्या अधिकार आणि कर्तव्याचे योग्य ज्ञान नसल्यामुळे कधीही आदर्श नागरिक बनू शकत नाहीत.
निरक्षरता कमी करण्याचे उपाय – लोकांना निरक्षरतेच्या शापातून मुक्त करण्यासाठी सरकार आणि अनेक सामाजिक संस्था प्रयत्न करत आहेत. तरीही निरक्षरता रोखण्यासाठी विशेष प्रयत्न करणे काळाची गरज आहे. गावात आदर्श शाळा स्थापन केल्या पाहिजेत. प्रौढ शिक्षणाचे वर्ग योग्य प्रकारे आयोजित केले पाहिजेत. माध्यमिक स्तरापर्यंतचे विनामूल्य शिक्षण प्रत्येक गावात उपलब्ध करून दिले पाहिजे. प्रत्येक गावात ग्रंथालय आणि वाचन कक्ष सुरू केले पाहिजेत. अध्यापन साहित्य कमी किंमतीवर उपलब्ध करुन दिले पाहिजे.
निरक्षरतामुक्त भारताचे स्वप्न – असा दिवस कधी येईल जेव्हा भारतीय जनता निरक्षरतेच्या शापापासून मुक्त होईल आणि इथल्या धुळीतील हिरेसुद्धा आपली चमक दाखवू शकतील? आम्ही साक्षर भारताची वाट पाहत आहोत.